جهان با پشت سر گذاشتن موج سوم صنعتی‌سازی در انقلاب دیجیتال دهه هشتاد میلادی در حال ورود به دوره انقلاب چهارم است. دولت الکترونیک، نظام‌سازی دیجیتال، هوشمندسازی وسایل تا سیاره، شبکه‌سازی‌های اجتماعی در فضای مجازی، تله‌دموکراسی، تطور جوامع به جامعه مجازی و جامعه الحاقی و … روندهای کلانی هستند که حاکی از شکل‌گیری سیستم سایبرنتیک در مقیاس جهانی می‌باشند. ایالات متحده آمریکا علاوه بر انطباق با این تغییرات محیطی، تلاش بر مدیریت این روندهای جهانی داشته است. به ویژه آن که قدرت نرم این کشور بر پایه فضای سایبر و به طور دقیقتر بر مبنای سیستم سایبرنتیک شکل گرفته است. در این چهارچوب آژانس امنیت ملی آمریکا National Security Agency یا به اختصار NSA یکی از مهمترین زیرساخت‌های قدرت نرم این کشور در سطح امنیت ملی است. به ویژه آن که این سازمان، یکی از اعضای اصلی و مهم جامعه اطلاعاتی این کشور است.
آمریکا به عنوان کشوری امنیت‌پایه، اهمیت زیادی به دستگاه‌های اطلاعاتی خود می‌دهد. شناخت آمریکا به عنوان دشمن درجه یک انقلاب اسلامی، متوقف بر شناخت جامعه اطلاعاتی این کشور است. از این جهت مطالعه NSA و اشراف اطلاعاتی بر آن از اهمیت مضاعفی در تبیین ترتیب نیروی دشمن در دشمن‌شناسی استراتژیک برخوردار است.
حساسیت این موضوع زمانی بیشتر می‌شود که آمریکا شیطان بزرگ و ام الفساد است. در اختیار داشتن چنان امکانات و ظرفیت‌هایی توسط این سیستم فاسد، نگرانی‌های زیادی را ایجاد می‌کند. نقش NSA در نظم نوین جهانی به مثابه یک استادیوم ورزشی است. دو تیم ورزشی که در حال بازی و رقابت با یکدیگر هستند به همراه عناصر اجرایی و داورها و تماشاگرانی که هوادار این تیم‌ها هستند دو ضلع یک مثلث را شکل داده‌اند. ضلع سوم استادیومی است که زمین بازی را ایجاد کرده و در اختیار ایشان گذاشته است از تامین نور و پروژکتورها، تا امکانات رفاهی و زیرساخت‌های ارتباطی و تعاملی. از سوی دیگر فدراسیونی است که قوانین و مقررات را تنظیم می‌کند. در برگزاری یک مسابقه ورزشی عمده توجهات به اتفاقات رخ‌داده بین دو تیم معطوف است در حالی که زمین و محیطی که توسط استادیوم و فدراسیون تامین شده‌اند نقشی اساسی در این ساختار دارند.
NSA در نقش مغز جهان، شبکه عصبی گسترده‌ی جهانی را تحت اشراف و کنترل خود دارد. کاربران شخصی، سازمانی و دولتی به عنوان سلول‌های پیکرهی جهانی در شبکه‌های ارتباطی به هم متصل، به ویژه بر بستر شبکه جهانی اینترنت، جزئی از یک پیکرهی کلی تحت اشراف NSA هستند که نظام سایبرنتیک جهانی را شکل داده‌اند. قدرت نرم، توان تسخیر قلبها و ذهنها برای تحمیل اراده خود بر دیگری است. به تعبیر ژوزف نای هدف قدرت نرم آمریکا متقاعد کردن Quaptive است؛ این که آمریکا بتواند اراده خود را به قلبها و ذهنها جاری و ساری کند تا کاربران به آن چیزی فکر کنند که او می‌خواهد، کاری را کنند که او می‌خواهد. NSA سازمانی نظامی زیرمجموعه وزارت دفاع آمریکا است. در واقع اینترنت فرمانده‌ای نظامی در وزارت دفاع آمریکا دارد که با توجه به ظاهر معمول و عمومی آن، از سوی مردم عادی مورد انتظار نیست. NSA ماموریت دارد تا با تنظیم استانداردها و سازوکارهای ارتباطی و اطلاعاتی در اینترنت و سایر شبکه‌های ارتباطی، این بسترها را مدیریت کرده تا در جهت تامین اهداف امنیت ملی آمریکا، بخش عمده‌ای از زیست مردم جهان را شکل دهد.
این سازمان همچنین به طور مستقیم عضو جامعه‌‌‌‌ی اطلاعاتی آمریکاست. جامعه‌‌‌‌ی اطلاعاتی آمریکا شامل ۱۷ دستگاه اطلاعاتی است که در سطوح مختلف، مامور به تامین نیازهای مختلف اطلاعاتی دولت آمریکا هستند. از بین سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا، برخی مستقیما مربوط به مسائل امنیت ملی هستند و سطح بالاتری دارند. همان‌طور که از نام «آژانس امنیت ملی» پیداست، این سازمان در سطح امنیت ملی تعریف شده است. اما نکته جالب توجه در مورد NSA این است که نقش این سازمان در امنیت ملی آمریکا در حدی تعیین‌کننده است که عنوان امنیت ملی از بین تمام دستگاه‌های اطلاعاتی این کشور، تنها در نام این آژانس ذکر شده است. بنابراین هر گونه نقص و خلل در این سازمان، یعنی ایجاد چالش جدی، مستقیم و غیرقابل جبران برای امنیت ملی آمریکا؛ گویا مغز فردی دچار آلزایمر یا شبکه عصبی او دچار پارکینسون شده باشد.
اطلاعات در مورد مهمترین سازمان امنیت ملی آمریکا در قیاس با سازمان‌های همکار دیگری همچون سیا، بسیار کم و پراکنده است. این امر، پژوهش در این حوزه را دچار معضلات سختی می‌کند. به ویژه آن که بسیاری از اطلاعات موجود به صورت هدفمند منتشر شده و سعی در ایجاد تصویری دلخواه از این سازمان در افکار نخبگان و افکار عمومی است با هدف شناساندن NSA آن گونه که می‌خواهند. در چنین فضایی، باید تلاش کرد به NSA آن گونه که هست نزدیک شد. آنچه در این مجلد آمده، حاصل صدها ساعت کار پژوهشی و بررسی اسناد و مدارک مختلف در جهت بازشناسی ماهیت، نقش‌آفرینی و ابعاد مختلف سیستم سایبرنتیک آمریکا و به طور خاص این سازمان، و صدها ساعت گفتگوهای کارشناسی برای تدقیق یافته‌ها است.
NSA از اتاق رمز تا آژانس امنیت ملی
عقبه آژانس امنیت ملی آمریکا NSA را می‌توان به زمان تشکیل دفتر رمز‌گذاری ارتش ایالات متحده برای پشتیبانی از سربازان آمریکایی در طول جنگ جهانی یکم در ۱۹۱۲ برگرداند. تجربه‌های به دست آمده در طول جنگ جهانی دوم به ویژه تلاش‌های آمریکایی‌ها برای کشف رمز ژاپنی‌ها که اوج آن در نبرد پرل هاربر بروز پیدا کرد منجر به ایجاد تغییرات بنیادین در سیستم‌های ارتباطاتی، مخابراتی و رمزنگاری در ارتش ایالات متحده گردید. پس از گذشت سه دهه از فعالیت اتاق رمز ارتش، در سال ۱۹۵۲ این مجموعه به آژانسی مستقل در ساختار دپارتمان دفاعی این کشور و در سطح امنیت ملی با عنوان آژانس امنیت ملی آمریکا National Security Agency ارتقاء پیدا کرد. به این ترتیب، علاوه بر امور مربوط به رمزنگاری نظامی، رمزنگاری‌های دولتی در حوزه سیگنال اینتلیجنس (اطلاعات به دست آمده از سیگنال) SIGINT و نیز حوزه IA تضمین اطلاعات Information Assurance به عنوان وظایف ذاتی و بنیادین این آژانس تعریف شد. بعدها این وظیفه در بخش امور نظامی از سال ۱۹۷۲ تا به امروز به طور تخصصی برعهده بخشی از این آژانس با عنوان CSS «سرویس امنیت مرکزی» Central Security Service قرار داده شد. CSS از درون NSA متولد شده و فرمانده هر دو یکی است. بال دوم NSA فرماندهی سایبری ارتش ایالات متحده است. فرمانده این مجموعه نیز همان فرمانده NSA است که ماموریت‌های عملیات سایبری نظامی و دفاعی ارتش آمریکا را انجام می‌دهد. تا پیش از ۲۰۱۸ این فرماندهی زیرمجموعه سرفرماندهی استراتژیک ارتش بود که امروزه به صورت مستقل درآمده و در کنار سایر سرفرماندهی‌های اصلی این کشور جای گرفته است. فصل نخست این مجلد به صورت مبسوط و مستند به تبیین این وجه از آژانس امنیت ملی آمریکا پرداخته و به طور ویژه جایگاه NSA در وزارت دفاع آمریکا و نقش او در پشتیبانی از نیروهای مسلح این کشور را تشریح کرده است.
مغز جهان برای امنیت ملی آمریکا
روزانه میلیارد‌ها پیام الکترونیکی و مخابراتی مردم و مقامات مختلف از سراسر جهان و از اهداف مدنظر از طریق شبکه اختاپوسی NSA شامل مجموعه ماهواره‌ها، کابل‌ها و فیبرهای نوری گردآوری و پس از پردازش اطلاعات و ذخیره‌سازی در سرورهای عظیم این آژانس، برای مصارف مختلف، تولید اطلاعات می‌شود. تامین امنیت ملی نیاز به اطلاعات استراتژیک دارد که از یک منظر و در اصطلاح به آن اینتلیجنس Intelligence گفته می‌شود. ماهیت نظام آمریکا یک حکومت امنیت‌پایه است. امنیت ملی به عنوان بالاترین رکن حکومتی به حساب می‌آید. بنابراین اهمیت اطلاعات برای امنیت ملی آمریکا در حدی است که بزرگترین «جامعه اطلاعاتی» را در بین کشورهای جهان با وجود ۱۷ دستگاه اصلی اطلاعاتی دارد. تا جایی که گفته می‌شود تاریخ جامعه اطلاعاتی آمریکا، انعکاسی از تاریخ خود آمریکا است. در سیر تطور نهاد‌های اطلاعاتی این کشور در طی ۱۴۰ سال گذشته تا کنون اینتلیجنس به گونه‌های مختلف از قبیل HUMINT، GEOINT، OSINT، SIGINT و غیره تقسیم شده است که هر یک از اعضای جامعه اطلاعاتی متولی یک یا چند حوزه از انواع اینتلیجنس هستند. یکی از مهمترین این حوزه‌ها SIGINT یا همان اینلیجنس به دست آمده از سیگنال است که به موازات شکل‌گیری انقلاب دیجیتال در اواخر قرن بیستم و سیطره سیستم‌های سایبرنتیک نقش و گستره هر چه بیشتری در نظام تصمیم‌سازی ایالات متحده پیدا کرده است. متولی اصلی SIGINT در جامعه اطلاعاتی آمریکا آژانس امنیت ملی NSA است. همان‌طور که از عنوان آن پیدا است سقف امنیت ملی آمریکا در قیاس با انواع اینتلیجنس، بیش از همه بر پایه SIGINT استوار شده است؛ به همین دلیل عنوان امنیت ملی تنها بر روی این عضو از جامعه اطلاعاتی آمریکا نهاده شده است. در حالی که ماموریت سایر اعضای جامعه اطلاعاتی نیز تامین امنیت ملی آمریکا است؛ اما به دلیل اهمیت، مرکزیت و برجستگی SIGINT نهاد متولی آن، نهاد متولی امنیت ملی آمریکا و مهمترین نهاد تصمیم‌ساز ایالات متحده در سطح امنیت ملی است. تبیین این موضوع و تشریح ابعاد و جوانب آن مبتنی بر مستندات مربوطه در فصل دوم این مجلد ارائه شده است.
ماهیت SIGINT به گونه‌ای است که آژانس امنیت ملی آمریکا NSA را به یکی از هزینه‌برترین سازمان‌های جهان بدل کرده است. چرا که SIGINT به شدت به ابزارهای تکنولوژیک متکی است؛ تا جایی که محل استقرار سرفرماندهی اصلی NSA در فورت مید مریلند آمریکا آن قدر وسیع است که در حد و اندازه یک شهر با عنوان شهر رمزنگاری Crypto City معروف شده است. تجهیزات و سخت‌افزارهای بسیار زیاد و گسترده این سازمان در داخل خاک آمریکا و بیرون از آن، هزینه‌های بسیار بالایی را جهت ایجاد، نگهداری و توسعه بر گردن دولت این کشور گذاشته و بارها مورد اعتراض کنگره قرار گرفته است. ساختار این سازمان نیز بسیار بزرگ و مخفیانه، با هزاران کارمندان مستقر است. ساختار NSA به طور کامل در هیچ مرجع رسمی آمریکایی یا غیرآمریکایی گزارش نشده است. فصل سوم این مجلد بر پایه اسناد موجود و عرضه اطلاعات به دست آمده از آنها به یکدیگر و انجام ارزیابی‌های مختلف، طرحی از این ساختار ارائه نموده که می‌توان کاملترین نمونه از ساختار NSA در شکل عمومی آن را تا کنون دانست. ارائه فهرستی از فرماندهان آژانس، اهداف، ماموریت‌ها و برنامه‌های آن، مشتریان و همکاران داخلی و تشریح جایگاه آژانس در اتحادیه کشورهای پنج چشم از محورهای دیگر این فصل است.
شعار معروف NSA این است «آنها در سکوت خدمت می‌کنند.» اما در خط‌مشی جدید رسانه‌ای دولت آمریکا در دکترین شمشیر آخته، به ویژه پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، این آژانس نیز اقدام به اظهار وجود بیشتر و ارائه اطلاعات هدفمند از خود کرده است. اوج این اتفاق در ۲۰۱۳ با افشاگری‌های اسنودن بوده است. تا کنون فیلم‌ها، سریال‌ها و مستندهای مختلفی درباره NSA ساخته شده‌اند و وب‌سایت‌های مختلفی از ویکی‌پدیا تا سایت‌های شخصی و خصوصی به ارائه اطلاعات متنوع در این راستا پرداخته‌اند. اما عمده جهت‌گیری اصلی این منابع اطلاعاتی، ارائه آن تصویری از NSA است که می‌خواهند بدانیم. مستندات و مطالب مربوط به این حوزه در فصل چهارم این مجلد ارائه شده‌اند. همچنین فهرستی از موضوعات پژوهشی تکمیلی جهت ترسیم تصویری واقعی‌تر از این آژانس و تدوین طرح‌های مقابله‌ای با آن جهت پیشنهاد برای تحقیقات آینده در پایان این فصل ارائه شده‌اند. گفتنی است «نظریه مغز جهان» برای نخستین بار در سال ۱۳۸۰ توسط حسن عباسی مطرح و در سال ۱۳۸۸ در جلسه ۱۸۰ کرسی نظریه‌پردازی وی تحت عنوان «کلبه کرامت» به صورت مدون ارائه گردید. فهرست مباحث مربوط به این موضوع که در این کرسی نظریه‌پردازی تدریس شده‌اند، در پایان مجلد ارائه شده‌اند. فهرستی از منابع و مؤاخذ و مفاد پیوست‌های مورد اشاره در متن کل فصول نیز در انتها آورده شده‌اند.
